Zasiłek pogrzebowy gdy nie ma ciała
Rodziny, które chciały wyprawić symboliczny pochówek osobie uznanej za zmarłą, nie mogą liczyć na zasiłek pogrzebowy. Gdy zatem osoba zmarła np. w katastrofie morskiej i ciała nie odnaleziono ZUS odmawia wypłaty zasiłku pogrzebowego argumentując, że skoro nie ma ciała, to nie ma potrzeby robić pogrzebu.
Pierwsze zmiany tej praktyce wnosi uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2011 r. Sprawa rozpatrywana przez Sąd Najwyższy zaczęła się kiedy ZUS w Łodzi odmówił wypłaty zasiłku pogrzebowego żonie Tadeusza K., który zapisał swoje ciało Uniwersytetowi Medycznemu w Łodzi. Rodzina postanowiła zorganizować ceremonię pożegnalną. Przed przekazaniem ciała placówce naukowej na prośbę krewnych odcięto pukiel włosów zmarłego. Następnie w kościele odbyła się msza żałobna, a na cmentarzu uroczystości pogrzebowe. Do grobu złożono urnę, w której znajdowały się włosy zmarłego i jego rzeczy osobiste. Koszty pogrzebu w całości pokryła je wdowa, która wystąpiła do ZUS o wypłatę zasiłku pogrzebowego.
ZUS jednak odmówił, argumentując, że nie było pogrzebu, bo nie pochowano zwłok. Wdowa odwołała się od tej decyzji do sądu rejonowego, który przyznał jej rację i zasiłek pogrzebowy w kwocie 6193,10 zł. Wskazał, że zgodnie z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych zwłoki mogą być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych, murowanych lub katakumbach i zatopienie w morzu. Ustawa ta odnosi się też do postępowania ze szczątkami ludzkimi, które również podlegają pochówkowi. Sąd uznał, że włosy należy uznać za szczątki ludzkie i że skoro zostały pochowane podczas uroczystości pogrzebowych, to należy się zasiłek pogrzebowy.
Od tego rozstrzygnięcia ZUS złożył apelację, w której konsekwentnie twierdził, że nie doszło do pogrzebu zwyczajowo przyjętego, a tylko odbyła się symboliczna uroczystość. Jej kosztów nie można odnieść do kosztów pogrzebu, o których mowa w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Sąd Okręgowy z kolei uznał, że sprawa budzi poważne wątpliwości i zwrócił się do Sądu Najwyższego z pytaniem, czy uprawnionym podmiotom przysługuje zasiłek pogrzebowy, jeżeli podczas uroczystości pogrzebowych w obrządku religijnym pochowano jedynie pukiel włosów zmarłego i jego rzeczy osobiste.
Sąd Najwyższy przyznał rację wdowie, uznając, że pochowanie pukla włosów w trakcie ceremonii religijnej, w związku z którą poniesione zostały koszty, uprawnia do zasiłku pogrzebowego. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił, że celem pogrzebu nie jest wyłącznie złożenie zwłok, ale także upamiętnienie zmarłego. Jest tak też w trakcie tzw. pogrzebów górskich czy morskich, gdy nie ma ciała, a bliscy chcą uczcić pamięć zmarłego.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie