Odszkodowanie za naruszenie dóbr osobistych
Zgodnie z art. 23 kodeksu cywilnego dobra osobiste człowieka, jak w szczególności jego zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska – podlegają ochronie. Za ich naruszenie należy się odszkodowanie.
Nie ma jednej definicji pojęcia dobra osobistego. Przyjmuje się, iż dobra osobiste są przymiotem każdej osoby fizycznej, są one nierozerwalnie związane z człowiekiem, zaś do podstawowych ich cech zaliczyć należy niezbywalność i niedziedziczność A zatem prawa do dóbr osobistych wygasają wraz ze śmiercią osoby, która była do nich uprawniona.
Ten, czyje dobro zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. Z tego przepisu wynika, iż można żądać zaniechania działania tylko ściśle określonego, nie można natomiast wytoczyć powództwa o zaniechanie naruszania dobra nieokreślonego. Ponadto w razie dokonanego naruszenia można również żądać, aby osoba, która odpowiada za naruszenie, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków. Oznacza to, iż poszkodowany może łączyć żądanie zaniechania dokonywania dalszych naruszeń z żądaniem wypłaty odszkodowania za szkodę jaka powstała w jego majątku w wyniku naruszenia dóbr. Dopuszczalne jest także wystąpienie z powództwem o ustalenie, iż określone dobro osobiste przysługuje konkretnej osobie oraz że dobro takie zostało zagrożone bądź naruszone.
Ponadto kodeks cywilny przewiduje, iż w przypadku naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone, odpowiednią sumę pieniężną, tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę bądź na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Każdy bowiem ma prawo żądać, aby krzywdy, które doznał w wyniku naruszenia jego dóbr osobistych, zostały mu w odpowiedni sposób zrekompensowane.
Pozwolenie poszkodowanego
Zgoda osoby na naruszenie jej praw osobistych powoduje uchylenie bezprawności naruszenia owych praw. Będzie to miało zastosowanie np. w przypadku udzielenia przez pacjenta zgody na przeprowadzenia zabiegu lekarskiego, który wymaga naruszenia jego nietykalności cielesnej. Bezprawnego charakteru naruszenia dóbr osobistych nie będą również miały działania oparte na przepisie prawnym np. upublicznienie danych osobowych osoby ściganej listem gończym.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie