Godziny nadliczbowe – kadra ich nie ma
Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz kierownicy wyodrębnionych jednostek organizacyjnych (np. działu, wydziału) muszą w razie konieczności wykonywać pracę poza normalnymi godzinami, bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu nadgodzin.
Pod pojęciem pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem należy rozumieć pracowników kierujących jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępców lub pracowników wchodzących w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz głównych księgowych. Oznacza to, że osoby pełniące kierownicze funkcje w danym zakładzie pracy (np. członkowie zarządu, dyrektorzy, czy główni księgowi) nie mają w zasadzie prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę wykonywaną w godzinach nadliczbowych.
Pracownik, który zajmuje stanowisko kierownicze, musi liczyć się bowiem z tym, że wypełnianie obowiązków wymaga od czasu do czasu wykonywania pracy ponad normy czasu pracy. Nie oznacza to, że pracodawca jest uprawniony do stałego obarczania takiego pracownika pracą w godzinach nadliczbowych. Należy bowiem pamiętać, iż zakres obowiązków pracownika powinien być określony w taki sposób, aby ich wykonanie w normalnym czasie pracy było obiektywnie możliwe. Jeżeli zakres obowiązków lub też specyficzny rodzaj przydzielonych zadań powodują niemożność wykonywania ich w normalnym czasie pracy, wówczas może się okazać, że pracodawca będzie zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia za godziny nadliczbowe również pracownikowi zajmującemu stanowisko kierownicze.
Należy pamiętać, iż praca poza normalnymi godzinami pracy może być wykonywana jedynie w razie potrzeby. Chodzi tu o wyjątkową, niecodzienną sytuację zaistniałą w zakładzie pracy. Stałe wykonywanie pracy ponad obowiązujący kierownika czas pracy, które wynika np. z wadliwie określonego zakresu czynności, nie powinno być uznawane za konieczność. A zatem, pracownik, który permanentnie jest wzywany przez szefa do pracy w nadgodzinach, może dochodzić stosownego wynagrodzenia za czas poświęcony firmie oraz wypłaty dodatku za przepracowane godziny nadliczbowe. Stałe świadczenie pracy w ponadwymiarowym czasie pracy nie należy bowiem do obowiązków pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych. Ponadto kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy.
Istnieją ustawowe zakazy zatrudniania niektórych rodzajów pracowników w godzinach nadliczbowych, które odnoszą się także do osób zajmujących kierownicze stanowiska pracy. Chodzi tu m.in. o kobiety w ciąży, przy czym bez znaczenia jest tu np. zgoda danej kobiety zajmującej kierownicze stanowisko na wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych, gdyż zakaz ten ma charakter bezwzględny. Natomiast w przypadku pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia można go zatrudniać w godzinach nadliczbowych tylko po uzyskaniu jego zgody.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie