Pozbawienie władzy rodzicielskiej

Pozbawienie władzy rodzicielskiej jest prawną najdalej idącą formą ingerencji sądu opiekuńczego w sferę stosunków między rodzicami a dziećmi. Rodzice biologiczni tracą wszelkie atrybuty, jakie wchodzą w zakres władzy rodzicielskiej.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie jest przejawem represji w stosunku do rodziców, a decydujące jest tu dobro dziecka. Władza rodzicielska może zostać odebrana niezależnie od tego, czy występuje tu wina rodziców.

Obowiązkowo sąd musi odebrać władzę rodzicielską jeśli nie może ona być wykonywana z powodu trwałej przeszkody. Przeszkodami takimi jest okoliczność, że u jednego z rodziców ujawniła się nieuleczalna choroba psychiczna lub gdy rodzice nie pozostają w stałej styczności z dzieckiem – bo jedno lub oboje rodziców zaginęło albo na stałe wyjechało za granicę całkowicie nie interesując się dzieckiem.

Władza może być odebrana w sytuacji kiedy rodzice jej nadużywają np. karzą dziecko w sposób zagrażający fizycznemu i psychicznemu zdrowiu dziecka, zmuszają dziecko do pracy nie odpowiadającej jego zdrowiu, skłaniają dziecko do popełnienia przestępstwa, lub prowadzenia niemoralnego trybu życia czy wywierają inny negatywny wpływ na dziecko. Także rodzice mogą spodziewać się odebrania władzy gdy w rażący sposób zaniedbują obowiązki względem dziecka np. porzucili dziecko, głodzą dziecko, tolerują złe prowadzenie się dziecka, pijaństwo, prostytucję lub działalność przestępczą lub w sposób zawiniony nie wywiązują się z obowiązku alimentacyjnego względem dziecka.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone względem obojga rodziców jak i jednego z nich. W tej ostatniej sytuacji pełnie władzy rodzicielskiej sprawuje wtedy drugi z rodziców. Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie musi dotyczyć wszystkich dzieci, może się odnosić tylko do niektórych, jeśli względem pozostałych przyczyny te nie występują.

Sprawa o pozbawienie władzy rodzicielskiej może zostać wszczęta na wniosek każdego z rodziców lub z urzędu. W nagłych wypadkach sąd opiekuńczy wydaje z urzędu wszelkie potrzebne zarządzenia nawet w stosunku do osób, które nie podlegają jego właściwości miejscowej, zawiadamiając o tym sąd opiekuńczy miejscowo właściwy.

Postanowienie o pozbawieniu władzy rodzicielskiej może zapaść tylko po przeprowadzeniu rozprawy. Jest ono skuteczne po jego uprawomocnieniu się. O pozbawieniu, ograniczeniu lub zawieszeniu władzy rodzicielskiej może orzec także sąd w wyroku orzekającym rozwód, separację lub unieważnienie małżeństwa.