Zaprzeczenie ojcostwa

Coraz częściej zdarza się, że matka będąca w związku małżeńskim może urodzić dziecko innemu mężczyźnie. Co można zrobić w takiej sytuacji? Czy mąż kobiety może zaprzeczyć ojcostwu? Służy temu pozew do sądu, który należy wnieść w odpowiednim czasie. Zaprzeczenie ojcostwa polega bowiem na wykazaniu, że osoba prawnie uznawana dotąd za ojca dziecka w rzeczywistości nim nie jest.

Czym jest zaprzeczenie ojcostwa?

Zaprzeczenie ojcostwa, jak to już zostało zaznaczone, następuje poprzez wykazanie, że formalny mąż matki nie jest biologicznym ojcem dziecka. Można to zrobić na różne sposoby.

Kiedy konieczne jest zaprzeczenie ojcostwa?

Jeżeli matka pozostaje w związku małżeńskim istnieje domniemanie, że ojcem dziecka jest jej mąż, choć niekoniecznie tak musi być. Ów domniemanie można obalić wyłącznie w jeden sposób: sprawą w sądzie o zaprzeczenie ojcostwa. Co istotne, dopóki się ona nie zakończy, w świetle prawa ojcem dziecka będzie pozostawać mąż matki.

Domniemanie ojcostwa wynika z art. 62. Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

• 1. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.
  § 2. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki.
  § 3. Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.

Ile czasu na zaprzeczenie ojcostwa?

Polskie prawo przyjęło zasadę dobra dziecka jako nadrzędną. Wychodząc z założenia, iż ustalenie, które osoby są rodzicami zapewnia uzyskanie pomocy życiowej, znacznie ograniczono możliwość wystąpienia z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa. Zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego matka dziecka może wytoczyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu 6 miesięcy od urodzenia dziecka. Mężczyzna może wytoczyć pozew w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o narodzinach. Dziecko może wytoczyć powództwo do ukończenia 21 roku życia. Powyższe terminy nie wiążą prokuratora, który może wystąpić z odpowiednim powództwem w każdym czasie. Prokurator ma możliwość wystąpienia z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa w każdym terminie. Prokurator może wszcząć postępowanie na wniosek osoby zainteresowanej, wniosek nie wymaga żadnych formalności – wystarczy pismo skierowane do prokuratury rejonowej. Należy jednak pamiętać, że prokurator nie jest jednak zobowiązany do wystąpienia powództwem o zaprzeczenie ojcostwa i brak jest instrumentów prawnych, które mogłyby go zmusić do takiego działania. Ocena prokuratora, co do złożenia pozwu o zaprzeczenie ojcostwa uzależniona jest od okoliczności każdej sprawy i ma na celu głównie ochronę dobra dziecka.

Kto może żądać zaprzeczenia ojcostwa?

Jak to już zostało zaznaczone, zaprzeczenia ojcostwa może żądać:

• mąż matki,
• matka dziecka,
• dziecko po dojściu do pełnoletności,
• prokurator.

Jaki sąd rozpatruje sprawy o zaprzeczenie ojcostwa?

Sprawy o zaprzeczenie ojcostwa rozpoznawane są przez wydziały rodzinne sądów rejonowych. Podczas sprawy należy udowodnić, że osoba będąca prawnym ojcem nie jest ojcem biologicznym. Strona wnosząca pozew zobowiązana jest do udowodnienia podnoszonych przez siebie okoliczności np. poprzez własne wyjaśnienia, zeznania świadków, dowody z dokumentów czy opinie biegłych, w tym test DNA.

W sprawach o zaprzeczenie ojcostwa odpis pozwu doręcza się prokuratorowi i zawiadamia się go o terminach rozprawy. Udział prokuratora w postępowaniu nie oznacza zatem, iż którakolwiek ze stron jest podejrzewana o przestępstwo, a stanowi jedynie skorzystanie z uprawnień.

Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie