Zachowek bez podatku
Jeśli spadkodawca zmarł przed dniem 1 stycznia 2007 r., a uprawniony otrzymał zachowek po tym dniu, to jest on zwolniony od podatku od otrzymanego zachowku.
Ustawa o podatku od spadku i darowizn wskazuje, że po spełnieniu określonych obowiązków informacyjnych zwolnione są od opodatkowania m.in. zachowki wypłacone na rzecz członków najbliższej rodziny. Z przepisów przejściowych natomiast wynika, że zdarzeniem, według którego należy oceniać, czy zastosować nowy przepis, jest chwila nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych. Kluczowy dla ustalenia podatkowych konsekwencji nabycia zachowku jest zatem moment otrzymania zachowku.
Komu należy się zachowek?
Zgodnie z art. 991 § 1 kodeksu cywilnego zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którym należałby się spadek z mocy samej ustawy, przysługuje zachowek, który jest odpowiednim ułamkiem wartości spadku przypadającego z przepisów ustawy. Z kolei w myśl § 2 tego artykułu – jeżeli uprawniony nie otrzymał przysługującego mu spadku, niejako w zastępstwie uzyskuje przeciwko spadkobiercy z testamentu roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku lub całkowitego jego pokrycia, gdy uprawniony do zachowku w ogóle nie był w testamencie przewidziany.
W momencie śmierci spadkodawcy uprawniony do zachowku uzyskuje wyłącznie uprawnienie do wypłaty określonej sumy pieniężnej. W dniu śmierci najczęściej uprawniony nie otrzymuje wypłaty zachowku. Do wypłaty zachowku może dojść wiele miesięcy, a nawet kilka lat później – gdy spadkobierca i uprawniony do zachowku dojdą do porozumienia w kwestii wysokości i terminu wypłaty zachowku albo też gdy sprawę sporną między spadkobiercą a uprawnionym do zachowku rozstrzygnie sąd cywilny. A zatem pomimo, że śmierć spadkodawcy nastąpiła przed dniem 1 stycznia 2007 r., osoba otrzymująca zachowek może skorzystać ze zwolnienia, jeżeli pieniądze otrzymała po 1 stycznia 2007 r.
Taka interpretacja ustawy o podatku od spadku i darowizn jest prawidłowa, jednakże nie wszystkie urzędy skarbowe i izby skarbowe podzielają ten pogląd. Aby uniknąć sporów z fiskusem, warto uzyskać wiążącą interpretację jednego z reprezentujących ministra dyrektorów izb skarbowych. W takiej sytuacji warto też skierować skargę do sądu administracyjnego.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie