Współwłasność – co trzeba wiedzieć
Współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać kilku osobom. Praktyka sądowa pokazuje, że współwłasność często jest źródłem konfliktów, także wśród członków najbliższej rodziny.
W polskim prawie współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych i taką regulują przepisy kodeksu cywilnego albo współwłasnością łączną, która może powstać tylko z określonych stosunków prawnych na podstawie przepisów regulujących te stosunki. Cechą charakterystyczną współwłasności łącznej jest jej bezudziałowy charakter i dlatego współwłaściciel nie może rozporządzać swoim prawem dopóki trwa współwłasność łączna. Przykładem współwłasności łącznej jest ustawowa wspólność małżeńska. Natomiast, w przeciwieństwie do współwłasności łącznej – współwłasność ułamkowa, polega na tym, że udział każdego współwłaściciela we wspólnym prawie jest określony kwotowo ułamkiem. Jeśli zaś nie zostało określone, jaki udział przypada poszczególnym współwłaścicielom, domniemywa się, że ich udziały są równe.
Bardzo istotne dla współwłaścicieli w częściach ułamkowych jest to, że każdy z nich może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Jeżeli więc przykładowo kupimy razem z bratem działkę, to jeżeli będziemy chcieli zbyć nasz udział, to możemy to zrobić bez zgody drugiego współwłaściciela.
Do czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu (np. wydzierżawienie działki), potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. Współwłaściciele mogą także sami określić sposób korzystania przez siebie ze wspólnej rzeczy, zawierając na tę okoliczność stosowną umowę. W braku porozumienia lub woli zawarcia umowy każdy współwłaściciel może żądać sądowego określenia sposobu korzystania z rzeczy. Jeżeli zaś nie możemy uzyskać zgody wszystkich współwłaścicieli do rozporządzenia rzeczą wspólną (np. na wydzierżawienie czy wynajęcie), to współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.
Gdy nie możemy dojść do porozumienia z pozostałymi współwłaścicielami co do przedmiotu współwłasności i nie mamy możliwości żądania rozstrzygnięcia przez sąd, jedynym wyjściem może okazać się zniesienie współwłasności. Z żądaniem zniesienia współwłasności może wystąpić każdy ze współwłaścicieli, dlatego jest ono możliwe w sytuacji, kiedy nie możemy dojść do porozumienia z pozostałymi współwłaścicielami. W trakcie postępowania sądowego rzecz wspólna może zostać podzielona pomiędzy współwłaścicieli na trzy sposoby. Są to podział rzeczy wspólnej (tzw. podział fizyczny), przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli oraz sprzedaż rzeczy wspólnej.
Należy pamiętać, że każdy właściciel odpowiada za cały podatek od nieruchomości. Oznacza to, że fiskus może żądać zapłaty podatku od jednego ze współwłaścicieli, a zapłata przez któregokolwiek z nich zwalnia z tego obowiązku pozostałych.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie