Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem orzeczenia

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia stanowi ona środek kontroli legalności orzeczeń. Kiedy można z niej skorzystać i jakie niesie skutki?

Można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu II instancji kończącego postępowanie w sprawie. Muszą być jednak spełnione dodatkowo dwie przesłanki: przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda oraz zmiana lub uchylenie wyroku nie była i nie jest możliwa w drodze przysługujących stronie środków prawnych.

W wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych. Natomiast skarga nie przysługuje od wyroków sądu II instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną oraz od orzeczeń Sądu Najwyższego.

Postępowanie w sprawie skargi toczy się przed Sądem Najwyższym więc istnieje obowiązkowe zastępstwo przez radcę prawnego lub adwokata. Mogą ją wnieść także Prokurator Generalny (jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego) , Rzecznik Praw Obywatelskich (jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela) i Rzecznik Praw Dziecka (jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia praw dziecka). Od tego samego wyroku strona może wnieść tylko jedną skargę.

Skargę wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok w terminie 2 lat od jego uprawomocnienia się. Sąd ten doręcza skargę stronie, a potem przekazuje ją Sądowi Najwyższemu. Ten może jeszcze skargę odrzucić, gdy wniesiono ją po upływie terminu, zmiana wyroku była lub jest możliwa w drodze innych środków prawnych. Sąd Najwyższy może także odmówić przyjęcia skargi do rozpoznania, jeżeli jest oczywiście bezzasadna.

Sąd Najwyższy rozpoznając skargę może albo oddalić skargę w razie braku podstawy do stwierdzenia, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem albo uwzględnić skargę i stwierdzić, że wyrok w zaskarżonym zakresie jest niezgodny z prawem.