Konkubenci i małżonkowie – jakie mają prawa?

Małżonkowie mogą wspólnie się rozliczać z dochodów, dziedziczyć czy też korzystać obowiązku płacenia alimentów. Konkubenci za to traktowani są przez większość instytucji jako osoby obce.

Wspólne rozliczenie z podatku należy się jedynie małżonkom, konkubenci na taki przywilej nie mają szans. Mogą natomiast odpowiadać za wzajemne zobowiązania podatkowe, bowiem co ciekawe ordynacja podatkowa traktuje konkubenta w tym przypadku za członka rodziny. Jeśli więc para żyje pod jednym dachem, choć nie może się wspólnie rozliczać z podatku, to za długi wobec US jednego z nich odpowiada drugi całym swoim osobistym majątkiem.

Darowizny między małżonkami są całkowicie zwolnione z podatku (o ile obdarowani zgłoszą ten fakt w terminie 6 miesięcy od dnia powstania zobowiązania podatkowego). Konkubentom takie prawo nie przysługuje. Według przepisów o podatku od spadków i darowizn konkubenci zaliczają się do trzeciej grupy podatkowej, czyli są traktowani tak jak osoby obce. W tej grupie obowiązuje najniższy limit zwolnienia podatkowego. Konkubenci mogą bez żadnych konsekwencji finansowych przekazać sobie majątek, którego wartość nie przekracza 4902 zł (limit pięcioletni). Od wszystkiego, co powyżej, powinni zapłacić podatek 20%.

Gdy umiera przykładowo mąż, spadek po nim dziedziczy m.in. żona. Z kolei gdy umiera konkubent -jego partnerka nie dziedziczy z ustawy. Można zabezpieczyć jej prawa do spadku w testamencie. Trzeba się jednak liczyć z tym, że dzieci zmarłego konkubenta z poprzednich związków, mogą się upomnieć o zachowek. Wynosi on połowę tego, co dzieci otrzymałyby po ojcu, gdyby nie było testamentu.

Małżonkowie, a nawet osoby samotne, mogą adoptować dziecko. Konkubentom to prawo nie przysługuje.

Dziecko urodzone w małżeństwie od początku ma ojca. Zakłada się, że jego ojcem jest mąż matki. Nazywa się to domniemaniem ojcostwa. W konkubinacie ojciec musi uznać dziecko przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Uznanie może nastąpić tylko wtedy, gdy matka wyrazi na nie zgodę. Rodzice mogą wspólnie zdecydować o nazwisku dziecka.

Konkubent nie ma też prawa do informowania go o stanie zdrowia i podejmowania decyzji o leczeniu partnera, chyba że wyrażą na to zgodę. Nie może także objąć bezrobotnej konkubiny ubezpieczeniem zdrowotnym. Konkubent nie ma prawa do renty rodzinnej lub emerytury po zmarłym partnerze ani do dziedziczenia prawa do lokalu komunalnego na zasadzie „osoby, która pozostawała we wspólnym pożyciu z najemcą”. Ponadto nie ma prawa do pochowania zmarłego konkubenta/konkubiny, do alimentów zarówno w trakcie trwania konkubinatu, jak i po jego rozpadzie do przyjęcia nazwiska konkubenta.