Dział spadku
W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd stwierdza, kto i w jakiej części nabył spadek. Następnie dokonuje się działu spadku, który oznacza podział rzeczy należących do spadku pomiędzy spadkobierców. Odpowiada on także za zmianę w zakresie odpowiedzialności za długi spadkowe.
Co to jest i na czym polega dział spadku?
Dział spadku powoduje zerwanie więzi miedzy spadkobiercami. Zmierza on także do rozdysponowania majątku poszczególnych spadkobierców. Od momentu przeprowadzenia działu spadku każda osoba, która brała udział w sprawie, odpowiada samodzielnie za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziału jaki mu przypadka w spadku.
Sądowy i umowny dział spadku
Działu spadku można dokonać w wyniku umowy pomiędzy spadkobiercami. Umowny dział spadku wymaga zgody wszystkich spadkobierców, odpowiedniej formy oraz treści umowy o dziale spadku. Natomiast gdy spadkobiercy spierają się, w jaki sposób podzielić majątek spadkowy – niezbędne jest kolejne postępowanie sądowe. Z chwilą stwierdzenia nabycia spadku, pomiędzy spadkobiercami powstaje wspólność majątku spadkowego. Wspólność majątku spadkowego jest stanem przejściowym, zaś docelowym – przyznanie każdemu ze spadkobierców określonych dóbr i zniesienie tejże wspólności poprzez dokonanie działu spadku.
Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. W umowie działowej należy określić, czy podział obejmuje cały spadek, czy tylko jego część. Dopuszczalne jest bowiem dokonanie umownego podziału jedynie części spadku. Możliwe jest więc np. dokonanie podziału ruchomości wchodzących do spadku i oddanie działu nieruchomości do postępowania sądowego.
Wniosek o dział spadku
Aby sąd dokonał podziału, konieczny jest odpowiedni pod względem formalnym wniosek. Sąd może rozstrzygnąć o wniosku, gdy został złożony do właściwego sądu, przez uprawnioną do tego osobę, w odpowiedniej formie oraz został należycie opłacony. Miejscowo właściwy w sprawie o dział spadku jest sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, zaś miejscem zamieszkania jest miejscowość, w której spadkodawca przebywał w chwili śmierci z zamiarem stałego pobytu. Prawo do żądania przez spadkobiercę dokonania przez sąd podziału spadku nie jest ograniczone terminem. Można go dochodzić w każdym czasie.
Dział spadku a darowizny
Jeżeli dział spadku następuje pomiędzy zstępnymi albo zstępnymi i małżonkiem spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani do zaliczenia na schedę spadkową otrzymanych od spadkodawcy darowizn. Wyjątkiem jest gdy z oświadczenia spadkodawcy lub z okoliczności wynika, że darowizna została dokonana ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia (oświadczenie takie może być zawarte w umowie darowizny, w testamencie, może być odrębnym oświadczeniem woli). Nie podlegają zaliczeniu na schedę spadkową drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte. Ponadto spadkodawca może nałożyć obowiązek zaliczenia darowizny na schedę spadkową także na spadkobiercę ustawowego innego niż wskazani powyżej (np. rodzice, rodzeństwo). Co ważne, jeżeli wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki. W takim wypadku nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowiązanego do jej zaliczenia.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie
