Dowód z zeznań świadków
Starając się uzyskać odszkodowanie, obawiając się, że zostanie się oskarżonym o czyny niezawinione bądź też uczestnicząc w stłuczce samochodowej często konieczny jest dowód z zeznań świadków, będących uczestnikami zdarzenia. Odpowiadamy, kim jest świadek i kto nie może nim zostać?
Kim jest świadek?
Świadkiem jest osoba fizyczna wezwana przez sąd do złożenia zeznań czyli oświadczeń o posiadanych wiadomościach na temat faktów badanych w toku postępowania. Pomimo licznych zastrzeżeń co do niedoskonałości dowodów osobowych, należy przyjąć, że zeznania świadków, złożone z zachowaniem wszelkich form procesowych oraz odpowiednio ocenione przez sąd, mogą być pełnowartościowym materiałem dowodowym w sprawie.
Kto nie może zostać świadkiem w sprawie?
Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego świadkami nie mogą być:
- osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,
- wojskowi i urzędnicy nie zwolnieni od zachowania tajemnicy służbowej, jeżeli ich zeznanie miałoby być połączone z jej naruszeniem,
- przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej.
Ponadto w sprawach o rozwód świadkami nie mogą być małoletni, którzy nie ukończyli lat 13 oraz zstępni (czyli dzieci, wnuki) stron, którzy nie ukończyli lat 17.
Bezwzględna niemożność złożenia zeznań dotyczy przede wszystkim osób niezdolnych do spostrzegania lub komunikowania się. Przy czym niezdolność ta musi być faktyczna i aktualna w danym czasie, gdyż ustąpienie przyczyn powodujących tę niemożność może prowadzić do uchylenia zakazu przesłuchania danej osoby w charakterze świadka.
Kolejność przesłuchania świadków
Kolejność przesłuchiwania świadków wyznacza przewodniczący składu sądzącego. Świadkowie, którzy jeszcze nie złożyli zeznań, nie mogą być obecni podczas przesłuchiwania innych świadków. Gdy świadek nie włada w sposób dostateczny językiem polskim, sąd może powołać tłumacza. Przed przystąpieniem do przesłuchania przewodniczący uprzedza świadka o prawie do odmowy zeznań, jeżeli przysługuje, i prawie odmowy odpowiedzi na konkretne pytanie, a także uprzedza go o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Jak wygląda przesłuchanie świadka?
Samo przesłuchanie świadka rozpoczyna się od zadawanych mu przez sędziego pytań, dotyczących rozpoznawanej sprawy. Pytania mogą zadawać również strony, po udzieleniu im głosu przez sąd. Świadek występujący w sprawie może oddalić się z sądu dopiero po zezwoleniu przewodniczącego. Do momentu uzyskania zezwolenia musi pozostawać do dyspozycji sądu np. przed salą sądową.
Powołanie świadka
Sąd w procesie cywilnym powinien być wyłącznie niezawisłym organem, który oceni zgromadzone w sprawie zeznania świadków zgłoszonych przez powoda i pozwanego. Zgodnie z zasadą obowiązującą w prawie polskim sąd nie powinien dopuszczać dowodów z urzędu, z wyjątkiem zupełnie szczególnych sytuacji, np. gdy sprawa jest bardzo zawiła, a strony nie są reprezentowane przez zawodowych pełnomocników i wykazują w sprawie zauważalną nieporadność. Inicjatywa skorzystania ze środka dowodowego w postaci zeznań świadków należy przede wszystkim do strony postępowania cywilnego. Jeżeli strona wnosi o przesłuchanie świadka, to musi dokładnie oznaczyć fakty, które mają zostać stwierdzone jego zeznaniami. Konieczne jest nadto wskazanie świadków w taki sposób, by sąd mógł ich skutecznie wezwać na rozprawę czyli konieczne jest podanie ich aktualnego adres zamieszkania.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie