Bezczynność organów administracyjnych

Organom administracji publicznej zdarza się naruszać ustawowo określone terminy dla załatwiania spraw. Rozpoznają sprawy przewlekle, czasami nie podejmują żadnych działań, pozostawiając sprawę bez załatwienia. Petent nie jest jednak całkowicie bezradny i może żądać egzekwowania swoich praw również przed sądem, a te są mu przychylne.

Co to jest bezczynność organu?

Organ administracji ma obowiązek przestrzegania wyznaczonych przez kodeksie postępowania administracyjnego terminów załatwiania spraw. Co do zasady sprawę należy rozstrzygnąć bez zbędnej zwłoki, a załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu 1 miesiąca, natomiast sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Początek biegu terminu rozpoczyna się od momentu wszczęcia postępowania, czyli daty złożenia wniosku przez stronę. W przypadku gdy organ nie załatwi sprawy administracyjnej w terminie ustawowym – tak jak w tym przypadku – powinien zgodnie zawiadomić o tym strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn od niego niezależnych.

Z bezczynnością organu mamy zaś do czynienia w sytuacji, gdy w ustalonym terminie organ administracyjny nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie rozpoczął owe postępowanie ale mimo istnienia ustawowego obowiązku nie zakończył go wydaniem decyzji w terminie.

Bezczynność organów administracyjnych, czyli jakie mamy prawa?

Jeśli organ pozostaje w zwłoce w załatwieniu sprawy ze swojej winy, to stronie przysługują środki prawne, których celem jest zobligowanie organu do podjęcia rozstrzygnięcia. Strona powinna wnieść zażalenie na bezczynność danego organu do organu wyższego stopnia. Zgodnie z kodeksem postępowania administracyjnego, stronie postępowania przysługuje możliwość wniesienia zażalenia na niezałatwienie w terminie lub na przewlekłe prowadzenie postępowania. W zażaleniu należy zażądać wyznaczenia przez organ wyższego stopnia organowi prowadzącemu postępowanie dodatkowego terminu załatwienia sprawy. Można także zażądać wyjaśnienia przyczyn zwłoki oraz w razie potrzeby podjęcie środków zapobiegawczych naruszeń terminów załatwiania spraw w przyszłości. Organ wyższego stopnia po rozpoznaniu zażalenia strony na bezczynność organu wydaje w tej sprawie postanowienie, na które stronie nie przysługuje zażalenie, nie ma również możliwości zaskarżenia go do sądu administracyjnego, gdyż nie zostało ono ujęte w katalogu spraw rozpatrywanych przez sądy administracyjne.

Należy jednak zaznaczyć, że wniesienie zażalenia na bezczynność organu ma niezwykle ważne znaczenie dla ewentualnych dalszych kroków, jakie może podjąć strona postępowania. Zażalenie to, nie będąc środkiem zaskarżenia samym w sobie, jest jednak warunkiem formalnym, który musi spełnić strona postępowania zainteresowana wniesieniem skargi na bezczynność organu do sądu administracyjnego. Nie jest przy tym istotne rozstrzygnięcie pozytywne czy też negatywne wniesionego zażalenia, ale sam fakt dopełnienia tej czynności przez stronę postępowania.

Czym różni się bezczynność organu od przewlekłości?

Pojęcie przewlekłości jest znacznie szersze aniżeli pojęcie bezczynności. Przewlekłość to nic innego jak długotrwała bezczynność w trakcie których organ mnoży czynności w celu wyjaśnienia danej sprawy ponad potrzeby, które wynikają z jej istoty.

Odszkodowanie za bezczynność organu administracyjnego

Art. 4171 §3 i 4 Kodeksu cywilnego stanowi, że Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.