Zarządzanie majątkiem dziecka

Zdarza się, że dziecko nagle staje się właścicielem nieruchomości (działki, mieszkania, domu), która niejednokrotnie swą wartością znacznie przewyższa dotychczas zgromadzony majątek przez jego rodziców. Majątek taki może przez dziecko zostać nabyty w drodze roszczeń odszkodowawczych, wygrany w grach losowych, odziedziczony lub nabyty jako darowizna (bo babcia bardzo wnuczka lubiła, a rodziców już niekoniecznie). Trzeba jednak pamiętać, że do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości zarząd nad jego majątkiem sprawują rodzice. Nie mają oni jednak pełnej swobody w zarządzie. Ograniczają ich przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Przede wszystkim zarządzanie powinno być wykonywane przez rodziców z należytą starannością. Ponadto rodzice mogą sprawować swobodnie zarząd w ramach czynności zwykłego zarządu, ale na dokonanie czynności przekraczających granice zwykłego zarządu muszą uzyskać zgodę sądu opiekuńczego. Nie istnieje katalog czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu – wszystko zależy to od wartości majątku dziecka i od wartości rzeczy, której czynność dotyczy. Z orzecznictwa Sadu Najwyższego wynika, że nabycie – kupno przez dziecko rzeczy o znacznej wartości jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd, natomiast nieodpłatne nabycie rzeczy (np. na podstawie umowy darowizny) choćby nieruchomości, ale wolnej od obciążeń – nie wymaga zgody sądu. Do czynności przekraczających zwykły zarząd zalicza się także zaciągnięcie kredytu, przebudowa domu, zniesienie współwłasności. Przyjmuje się, że rodzice mogą załatwiać bieżące sprawy związane z eksploatacją i utrzymaniem rzeczy wchodzących w skład majątku dziecka, czyli mogą dokonywać napraw, konserwacji rzeczy, płacić podatki, ale np. na ich zbycie czy obciążenie wymagana jest zgoda sądu. Taka zgoda musi być wydana przed dokonaniem czynności, ponieważ w przeciwnym razie czynność nie będzie ważna.

Rodzice mogą być pozbawieni prawa zarządu majątkiem dziecka przez sąd opiekuńczy, jeżeli ten uzna, że sposób, w jaki rodzice rozporządzają majątkiem swojego dziecka, powoduje, że jego dobro jest zagrożone. W takim przypadku powierzy zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi.

Czasami spadkodawca lub darczyńca zastrzega w testamencie lub w umowie darowizny, że nie życzy sobie, by majątkiem zarządzali rodzice (bo np. nadużywają alkoholu). Wtedy, jeżeli spadkodawca lub darczyńca nie wskazał zarządcy, sąd opiekuńczy również ustanowi kuratora. Po uzyskaniu pełnoletności przez dziecko rodzice obowiązani są oddać dziecku zarządzany przez nich majątek. Na żądanie dziecka rodzice obowiązani są przedstawić dokumenty związane z zarządem. I najlepiej, by wszystkie rachunki się zgadzały.