Zapis windykacyjny w prawie spadkowym

Obecne przepisy prawa spadkowego pozwalają osobie sporządzającej testament zapisać konkretne rzeczy ze swojego majątku, na rzecz konkretnych osób. Pamiętać jednak należy, iż ta szczególna regulacja dotyczy jedynie testamentów sporządzonych w formie aktu notarialnego. Czym jest zapis windykacyjny?

Zmiany w prawie spadkowym, czyli czym jest zapis windykacyjny?

Dotychczas testator, czyli osoba sporządzająca testament, mogła w testamencie powołać do całości lub części swojego majątku osoby bez możliwości wskazania konkretnych przedmiotów majątkowych. Po śmierci testatora spadkobiercy musieli przeprowadzić więc postępowanie o stwierdzeniu nabycia spadku bądź uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza, by ustalić ich udział w masie spadkowej, a następnie przeprowadzić sądowy lub umowny dział spadku. Dopiero po przeprowadzeniu działu spadku, konkretne przedmioty stawały się własnością poszczególnych osób.

Nowe przepisy dają możliwość swobodniejszego niż dotychczas dysponowania majątkiem spadkowym przez autora testamentu. Testator może wskazać do kogo konkretnie po jego śmierci ma trafić dom, samochód czy kolekcja obrazów. Zapis windykacyjny można uczynić na rzecz jednej lub kilku osób.

Spadkobiercy nie muszą przeprowadzać działu spadku, bowiem konkretne przedmioty stały się już własnością konkretnych osób z chwilą śmierci spadkodawcy. Należy jednak przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku bądź uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza.

Kto dziedziczy poszczególne przedmioty?

Zapis windykacyjny występuje więc niezależnie od nadal obowiązujących dotychczasowych przepisów. Oznacza to przede wszystkim, iż nie ma obowiązku wskazywania w testamencie kto dostanie konkretne przedmioty – jest to wyłącznie prawo testatora, z którego może on skorzystać lub nie. Jeśli zaś nie skorzysta i w testamencie wskaże jedynie spadkobierców, postępowanie spadkowe będzie odbywać się na dotychczasowych zasadach.

Zapis windykacyjny a zachowek

Z zapisu należy wypłacić zachowek.

Istotną kwestią przy dziedziczeniu testamentowym jest prawo do zachowku. Uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy. W przypadku więc, gdyby testator pominął w ostatniej woli uprawnionego do zachowku lub uwzględnił go, ale w  niewielkim stopniu -osoba ta może na drodze sądowej domagać się od spadkobiercy testamentowego lub zapisobiercy zapłaty sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku lub jego uzupełnienia. Spadkobierca lub zapisobierca może zaś zwolnić się z tego obowiązku poprzez zapłatę odpowiedniej sumy bądź przez wydanie przedmiotu, który odziedziczył.

Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie