Zachowek – teraz 5 lat na jego żądanie
Od 23 października 2011r. uprawnieni do zachowku mają 5 lat na wniesienie do sądu pozwu o zapłatę przeciwko spadkobiercom testamentowym lub obdarowanym. Dotyczy to również roszczeń powstałych przed tą datą, jeśli się do tego dnia nie przedawniły.
Zachowek to suma pieniężna odpowiadająca połowie wartości udziału w spadku, jaki przypadałby uprawnionym do niego, gdyby byli oni powołani do spadku z ustawy. W niektórych przypadkach, gdy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni, zachowek odpowiada wartości 2/3 udziału. Uprawnieni do zachowku to w pierwszej kolejności dzieci i małżonek zmarłego. Jeśli któreś dziecko nie żyje, to zachowek przechodzi na jego dzieci, czyli wnuki zmarłego. Gdy zmarły nie zostawił potomstwa, prawo do zachowku mają jego rodzice. Zachowku nie otrzyma zatem rodzeństwo zmarłego.
O zachowek trzeba wystąpić do spadkobiercy. Zachowek, jako roszczenie majątkowe, podlega przedawnieniu po upływie określonego w ustawie czasu. Do 23 października 2011r. roszczenia z tego tytułu przedawniały się z upływem 3 lat od dnia ogłoszenia testamentu. Teraz termin ten wynosi 5 lat. Dłuższy, pięcioletni termin dotyczy również roszczeń o uzupełnienie zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny. Liczy się go jednak od otwarcia spadku, czyli od chwili śmierci spadkodawcy.
Co istotne, pięcioletni termin ma zastosowanie również do tych roszczeń o zachowek, które powstały przed dniem wejścia w życie nowelizacji kodeksu cywilnego, czyli przed 23 października 2011 i w tym dniu jeszcze nie były przedawnione.
Instytucja przedawnienia polega na tym, iż po upływie określonego czasu ten, który był zobowiązany do spełnienia określonego świadczenia może legalnie uchylić się od jego zaspokojenia. Sąd w postępowaniu cywilnym nie uwzględnia zarzutu przedawnienia z urzędu. Zgłoszenie tego zarzutu stanowi uprawnienie zobowiązanego do spełnienia świadczenia i tylko on może go zgłosić. Sąd może jednak nie uwzględnić zarzutu, gdyby byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zobowiązany do zapłaty zachowku może również zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia. Oświadczenie to musi dojść w drugiej strony, jest nieodwołalne i może zostać złożone dopiero, gdy termin przedawnienia upłynie.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie
