Wyrok – kiedy jest prawomocny?

Pytanie: Na czym polega różnica między wyrokiem prawomocnym, nieprawomocnym a ostatecznym?

Odpowiedź: O ostatecznym wyroku mówimy, gdy nie ma już od niego żadnego środka odwołania, w szczególności nie przysługuje już uprawnienie do wniesienia skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego. Wyrok ostateczny nie może być więc zmieniony nawet w drodze nadzwyczajnych środków zaskarżenia, choćby był wadliwy. Wyrok ostateczny to więcej niż prawomocny.

A co to znaczy wyrok prawomocny? Prawomocny to taki wyrok sądu, od którego nie przysługuje nam żaden zwyczajny środek odwoławczy. Ma to miejsce wówczas gdy stronom nie służy żaden ze środków zaskarżenia, strona postępowania wniosła środek zaskarżenia po upływie przepisanego terminu do jego wniesienia, a także w sytuacji, gdy środek odwoławczy nie osiąga skutku w postaci zmiany orzeczenia z powodu odrzucenia lub umorzenia postępowania. Istotną sprawą jest także fakt, że od wyroku prawomocnego przysługuje szczególny środek odwoławczy, którym jest kasacja. Wyrok sądu staje się prawomocny, jeśli nie zostanie zaskarżony, po upływie 14 dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem uprawnionemu do wniesienia apelacji.

Natomiast wyrok nieprawomocny to taki wyrok, do którego przysługuje apelacja.

Regułą jest, że można żądać wykonania prawomocnego wyroku, także uruchamiając egzekucję komorniczą. W praktyce większość wyroków prawomocnych jest ostateczna. Prawomocne są albo wyroki pierwszej instancji (niezaskarżone w odpowiednim terminie apelacją), albo wyroki drugiej instancji (po rozpatrzeniu apelacji).

Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Jeżeli nie zażądała ona uzasadnienia (ma na to 1 tydzień od ogłoszenia orzeczenia), te 3 tygodnie zaczynają biec po owym tygodniu, w sumie na złożenie apelacji są więc 3 tygodnie.

Osoba niezadowolona z wyroku powinna wnieść o sporządzenie i doręczenie jego uzasadnienia, żeby wiedzieć, jakie zgłaszać zarzuty w apelacji. Sędzia pisze uzasadnienie. Nie ma tu zaś sztywnych terminów dla sędziego kiedy ma napisać uzasadnienie, może to trwać tydzień, a może kilka miesięcy. Termin na złożenie apelacji przesuwa się zatem w czasie o owe miesiące. Nie ma zresztą znaczenia, czy strona, która wniosła o uzasadnienie, wyroku, złoży potem apelację czy nie, nieraz taki wniosek jest tylko grą na czas, aby odwlec uprawomocnienie się wyroku. Druga strona czekająca na prawomocność) może jedynie dowiadywać się w sądzie, czy uzasadnienie jest już napisane, czy została złożona apelacja.

Gdy przeciwnik drogę odwoławczą wyczerpał, druga strona może już wystąpić o stwierdzenie prawomocności wyroku.