Wspólność majątku spadkowego i dział spadku

Spadkobiercy nabywają spadek w chwili jego otwarcia i z tą chwilą powstaje pomiędzy nimi wspólność majątku spadkowego. Powstaje ona automatycznie, z mocy samego prawa i dotyczy całego majątku spadkowego. Czym jest owa wspólność majątku spadkowego i jakie ma konsekwencje?

Wspólność majątku spadkowego?

Współspadkobiercy mają prawo do współposiadania spadku i poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład spadku. Jeżeli jednak jeden ze współspadkobierców obejmie w posiadanie z wyłączeniem pozostałych współspadkobierców cały spadek, to współspadkobiercy pozbawieni współposiadania mogą żądać, by sąd określił sposób korzystania z przedmiotów spadkowych. W każdym czasie spadkobiercy mogą też zawrzeć umowę, zgodnie z którą każdy z uprawnionych uzyska określone przedmioty do wyłącznego korzystania.

Spadkobiercy mają prawo (zgodnie z prawem spadkowym) do pożytków i innych przychodów, jakie przynosi spadek lub poszczególne jego składniki (np. czynsz najmu, dzierżawy nieruchomości, odsetki od lokat bankowych). Pożytki i inne przychody ze spadku przypadają współspadkobiercom w stosunku do wielkości ich udziałów w spadku. W takim samym też stosunku współspadkobiercy ponoszą wydatki i ciężary związane ze spadkiem (np. podatek od nieruchomości).

Obowiązki spadkobierców

Każdy ze spadkobierców jest zarówno uprawniony, jak i obowiązany do współdziałania w zarządzie majątkiem spadkowym. Współspadkobiercy mogą uregulować sprawowanie zarządu spadkiem lub poszczególnymi przedmiotami wchodzącymi w skład spadku w drodze umowy. Do dokonywania czynności zwykłego zarządu spadkiem potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli, przy czym większość współwłaścicieli oblicza się według wielkości udziałów w spadku. Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu majątkiem spadkowym wymagają jednomyślnej zgody wszystkich spadkobierców. Spadkobiercy mogą więc wspólnie dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, np. zbyć rzecz wchodzącą w skład spadku, obciążyć nieruchomość hipoteką. W razie braku zgody spadkobiercy, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie, mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współspadkobierców.

Kiedy ustaje wspólność majątku spadkowego?

Wspólność majątku spadkowego ustaje z chwilą zawarcia umowy o dział spadku lub uprawomocnienia się postanowienia sądu o dziale spadku, które jednocześnie stanowią tytuł własności rzeczy przypadających poszczególnym spadkobiercom. Spadkobiercy stają się właścicielami przyznanych im przedmiotów zgodnie z treścią umowy lub postanowienia o podziale spadku. Na tej podstawie też mogą uzyskać wpis prawa własności nieruchomości w księdze wieczystej.

Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie