Rozwód czy przemijający rozpad małżeństwa?

W przypadku, gdy między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać orzeczenia przez sąd separacji. Przez pojęcie „zupełny rozkład pożycia” należy rozumieć ustanie więzi psychicznej, fizycznej oraz gospodarczej. Rozkład pożycia powinien mieć charakter przemijający, ponieważ trwały rozkład pożycia jest już przesłanką rozwodu.

Może zdarzyć się tak, że sąd pomimo zupełnego rozkładu pożycia nie orzeknie separacji. Będzie miało to miejsce, jeżeli w jej skutek miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci bądź w przypadku, gdy z innych względów orzeczenie separacji sprzeczne byłoby z zasadami współżycia społecznego.

Sąd w wyroku orzekającym separację rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym dzieckiem, kontaktach z nim, o alimentach przysługujących dziecku, które mieszka z jednym z małżonków i sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania. W wypadkach wyjątkowych istnieje nawet możliwość eksmisji jednego z małżonków w związku z jego rażąco nagannym zachowaniem.

Sąd w wyroku także orzeka o winie rozkładu pożycia jednego lub obojga małżonków. O winie nie orzeka się w przypadku, gdy separacja następuje na zgodny wniosek małżonków bądź, gdy oboje małżonkowie wniosą o orzeczenie separacji bez orzekania o winie.

Konsekwencją orzeczenia o winie jest możliwość przyznania alimentów na rzecz jednego z małżonków w określonych przez prawo przypadkach bez ograniczenia czasowego. Małżonek, który w wyniku separacji popadł w niedostatek może żądać alimentów od drugiego małżonka pod warunkiem, że nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Ponadto, jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia a separacja pociąga istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd może orzec alimenty na rzecz małżonka niewinnego. W skutek orzeczenia separacji ustaje wspólność majątkowa małżeńska a majątek małżonków objęty jest rozdzielnością majątkową.

Oprócz powyższego małżonkowie są zobowiązani do wzajemnej pomocy, jeżeli wymagają tego względy słuszności przez cały okres trwania separacji. Ponadto, małżonkowie w separacji nie dziedziczą po sobie z wyjątkiem dziedziczenia w drodze testamentu. Ustaje także domniemanie, że dziecko pochodzi z małżeństwa, jeżeli urodziło się 300 dni po orzeczeniu separacji. W czasie trwania separacji żaden z małżonków nie może powrócić do poprzedniego nazwiska ani zawrzeć ponownie małżeństwa.