Umowa o pracę a ciąża, czyli czy można zwolnić kobietę w ciąży?
Wiele kobiet odwleka decyzję o powiększeniu rodziny z uwagi obawę utraty pracy. Myślą nad konsekwencjami takiej decyzji. Szczególnie widoczne jest to w większych miastach, gdzie średni wiek zajścia w pierwszą ciążę jest wyższy aniżeli na wsi. Ciąża w pracy Kodeks Pracy zakazuje wprawdzie wypowiadania umów o pracę kobietom w ciąży. Jednakże są pewne wyjątki i umowa o pracę nie zawsze gwarantuje zatrudnienie do dnia urodzenia dziecka. Tak więc pojawia się pytanie, kiedy i czy można zwolnić kobietę w ciąży?
Czy można zwolnić kobietę w ciąży?
Pracownice w ciąży korzystają ze szczególnej ochrony podczas zatrudnienia. Najszersza ochrona przysługuje oczywiście paniom, które pracują na podstawie umowy na czas nieokreślony. Przede wszystkim pracodawca nie może wypowiedzieć im umowy o pracę. Możliwe jest jednak tzw. zwolnienie dyscyplinarne z winy ciężarnej kobiety gdy naruszyła ona w sposób ciężki podstawowe obowiązki pracownicze np. pojawia się w pracy będąc pod wpływem alkoholu. Takie zwolnienie może mieć również miejsce w sytuacji popełnienia przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie jej na zajmowanym stanowisku pod warunkiem, że przestępstwo jest oczywiste (np. ekspedientka została przyłapana na kradzieży pieniędzy z kasy) lub zostało ono stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Jednak samo naganne zachowanie nie wystarczy do zwolnienia. Musi wyrazić na nie zgodę związek zawodowy, bez której pracodawca nie jest w stanie nic zrobić.
Pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży również wówczas, gdy firma ogłasza upadłość lub likwidację.
Ciąża a umowa o pracę na czas określony. Ciąża a umowa na zastępstwo.
Choć często kobiety zatrudniane są na podstawie umów terminowych, to wtedy również są chronione. Gdyby umowa zawarta na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający 1 miesiąc miała ulec rozwiązaniu po upływie 3-ego miesiąca ciąży, to zostanie przedłużona do dnia porodu. Panie powinny pamiętać, że takich przywilejów nie gwarantuje już umowa na zastępstwo.
Zostanie ona rozwiązana z datą w niej wskazaną.
Czy można nie przedłużyć umowy o pracę kobiecie w ciąży?
Zazwyczaj Kodeks Pracy tego zabrania, ale są wyjątkowe sytuacje, które dopuszczają jej zwolnienie. Jak to już zostało wskazane powyżej, jeżeli kobieta naruszyła w sposób ciężki swoje podstawowe obowiązki wówczas pracodawca nie musi przedłużać jej umowy o pracą.
Co się stanie natomiast gdy w okresie wypowiedzenia kobieta zajdzie w ciążę? Wtedy zgodnie z wyrokiem Sadu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1995 r., pracodawca musi wycofać wręczone wypowiedzenie. Co więcej, gdy okres wypowiedzenia już upłynął i nastąpiło rozwiązanie umowy, to pracodawca musi przywrócić pracownicę do pracy. Jeśli tego nie chce zrobić, kobieta może wnieść sprawę do sądu, który nie tylko przywróci ją do pracy, ale nakaże wypłacić jej pełne wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy.
Umowa zlecenie a ciąża?
Kobieta w ciąży będącym zatrudnionym na umowę zlecenie nie przysługują takie same prawa jak tym zatrudnionym w oparciu umowy o pracę. W tym przypadku, gdy strony nie określiły w żaden sposób warunków wypowiedzenia wówczas taka umowa może być rozwiązania w każdej chwili i bez podawania konkretnych powodów. Jak więc widać umowa zlecenie nie gwarantuje kobiecie zatrudnienia ani też nie daje żadnych praw. Pozostaje więc ona zależna wyłącznie od dobrej woli osoby ją zatrudniającej.
Przepisy prawa pracy jak widać są korzystne dla ciężarnych, jednakże szefowie omijają je i to w bardzo bezwzględny sposób. Zdarza się, że gdy kobieta wraca do pracy po urlopie macierzyńskim czy wychowawczym, to dostaje wypowiedzenie umowy. Panie powinny o tym pamiętać i z rozsądkiem korzystać ze swoich „ciążowych” przywilejów.
Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie
