Alimenty na rodziców

Nie tylko rodzice muszą łożyć na dzieci. Gdy ojciec lub matka popadną w niedostatek, do opieki alimentacyjnej są zobowiązane dorosłe dzieci, a gdy tych zabraknie – wnuki. Zdarza się jednak, że o świadczenie ubiegają się Ci, którzy przez cały okres dorastania małoletniego nie interesowali się nim i dopiero w chwili niedostatku przypominają sobie o tym, że mają dziecku. Jak uniknąć alimentów na rodziców? Czy mops może wystąpić o alimenty dla rodzica?

Obowiązek alimentacyjny wobec rodziców

Pełnoletnie dzieci mogą być zobowiązane do płacenia alimentów swoim rodzicom. Wynika to kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym obowiązek dostarczania środków utrzymania obciąża krewnych w linii prostej. Obowiązek alimentacyjny ciążący na dorosłych dzieciach względem rodziców powstaje wówczas, gdy rodzice znajdą się w niedostatku.

Co zatem oznacz, że rodzic pozostaje w niedostatku?

Sąd Najwyższy w wyroku z 1998 r. uznał, że niedostatek polega na istnieniu takiej sytuacji, w której człowiek nie ma w ogóle lub nie ma dostatecznych własnych środków utrzymania, które mogłyby zaspokoić jego usprawiedliwione, podstawowe potrzeby. A zatem żądanie alimentów jest uzasadnione tylko wtedy, gdy rodzic nie ma środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb: jedzenia, mieszkania, ubrania, leczenia.

• Nie ma możliwości zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb.
• Nie ma możliwości podjęcia pracy zawodowej.
• Nie posiada majątku.

Obowiązek alimentacyjny wobec rodziców

Liczba pozwów rodziców wobec dzieci rośnie lawinowo. Począwszy od 2009 r. zapada ich ok. 1000 rocznie. Nie zdarza się jednak w praktyce sądowej, że rodzic występuje do sądu o alimenty, bo dzieciom dobrze się powodzi, a wszystko, co mają, zawdzięczają wychowaniu, jakie odebrali od niego. Pozwy natomiast o alimenty najczęściej wnoszone są przez rodziców przeciwko swojemu dziecku, które kiedyś w przeszłości porzucili lub zostali pozbawieni praw rodzicielskich np. za znęcanie się nad nim. Głośny był wyrok wobec dziewczyny dorastającej w rodzinie adopcyjnej, która swoją matkę biologiczną po raz pierwszy w życiu spotkała na rozprawie. Inny wychowanek domu dziecka z woj. mazowieckiego, przez lata płacił ojcu trzecią część pensji, mimo wcześniejszych wyroków karnych na ojca za znęcanie się nad synem. Ojciec nie rozpoznawał go na ulicy. Nie są rzadkością sytuacje, gdy do złożenia pozwu o alimenty od dzieci namawiają pracownicy Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej, do których trafiają zniedołężniali rodzice. Placówki pomocy społecznej służą gotowym wzorem pozwu, pomagają napisać pozew – bo przecież oszczędzają w ten sposób publiczne pieniądze.

Ile wynoszą alimenty na rodziców?

Nie ma określonej kwoty, ile mają wynosić alimenty na rodziców. Nigdzie także nie są określone nawet przybliżone widełki. Wszystko zależy od możliwości majątkowych i zarobkowych osoby zobowiązanej do ich płacenia.

Czy MOPS może wystąpić o alimenty dla rodzica?

Ośrodek Pomocy Społecznej i jego kierownik mogą wytoczyć na rzecz rodzica powództwo o roszczenie alimentacyjne. Nie może zaś nałożyć na dzieci obowiązku płacenia alimentów.

Jak uniknąć alimentów na rodziców?

Pozwane dziecko może bronić się przed alimentami w oparciu o art. 144 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego twierdząc, że żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Może to mieć miejsce w sytuacji, gdy rodzic opuścił dziecko, nie spełniał własnych obowiązków względem niego, w tym obowiązku alimentacyjnego, a po latach zgłasza żądanie alimentów. Także sprzeczne z zasadami współżycia społecznego będzie zasądzenie alimentów na rodzica, który jest w niedostatku z własnej winy, jest uzależniony od alkoholu i nie podejmuje leczenia. Wielu prawników jest zdania, że przepis należałoby rozszerzyć o konkretne przykłady wykluczające przyznanie świadczenia np. wyrok sądu za znęcanie się nad dzieckiem lub eksmisja w związku z przemocą w rodzinie.

Adwokat Anna Błach
Kancelaria Prawna w Warszawie